Ekonomistler Ekonomik Konuları Anlamak İçin Teori ve Modelleri Nasıl Kullanır?
Yirminci yüzyılın en büyük ekonomistlerinden biri olan John Maynard Keynes (1883-1946), ekonominin sadece bir konu alanı değil, aynı zamanda bir düşünce biçimi olduğuna işaret etmiştir. Keynes (Şekil 1.6) bir ekonomist arkadaşının kitabının girişinde ünlü bir şekilde şöyle yazmıştır: "[Ekonomi] bir doktrinden ziyade bir yöntemdir, zihnin bir aygıtıdır, sahibinin doğru sonuçlar çıkarmasına yardımcı olan bir düşünme tekniğidir." Başka bir deyişle, ekonomi size nasıl düşüneceğinizi öğretir, ne düşüneceğinizi değil.
| BAĞLANTI KURUN John Maynard Keynes ve onun ekonomi üzerindeki etkisi hakkındaki bu videoyu izleyin. |
Ekonomistler dünyaya antropologlardan, biyologlardan, klasikçilerden veya diğer disiplinlerin uygulayıcılarından farklı bir gözle bakarlar. İnsan davranışı hakkında belirli varsayımlara dayanan ekonomik teorileri kullanarak konuları ve sorunları analiz ederler. Bu varsayımlar, bir antropolog veya psikoloğun kullanabileceği varsayımlardan farklı olma eğilimindedir. Teori, iki veya daha fazla değişkenin birbiriyle nasıl etkileşime girdiğinin basitleştirilmiş bir gösterimidir. Bir teorinin amacı, karmaşık, gerçek dünyaya ait bir konuyu ele almak ve onu temellerine kadar basitleştirmektir. İyi yapılırsa, bu analistin konuyu ve etrafındaki sorunları anlamasını sağlar. İyi bir teori, üzerinde çalıştığınız nesne ya da durumun temel özelliklerini yakalayacak kadar karmaşık olsa da anlaşılacak kadar basittir.
Bazen ekonomistler teori yerine model terimini kullanırlar. Açık konuşmak gerekirse, teori daha soyut bir temsildir, model ise daha uygulamalı veya ampirik bir temsildir. Modelleri teorileri test etmek için kullanırız, ancak bu ders için bu terimleri birbirinin yerine kullanacağız.
Örneğin, büyük bir ofis binası planlayan bir mimar, yeni bina inşa edildikten sonra tüm şehir bloğunun nasıl görüneceğini göstermek için genellikle bir masa üstüne oturan fiziksel bir model inşa eder. Şirketler genellikle yeni ürünlerinin nihai üründen daha kaba ve tamamlanmamış modellerini yaparlar, ancak yine de yeni ürünün nasıl çalışacağını gösterebilirler.
Ekonomi alanında başlangıç için iyi bir model dairesel akış diyagramıdır (Şekil 1.7). Ekonomiyi iki piyasada etkileşim halinde olan iki gruptan (hanehalkları ve firmalar) oluşuyor olarak resmeder: firmaların sattığı ve hanehalklarının satın aldığı mal ve hizmet piyasası ve hanehalklarının ticari firmalara veya diğer çalışanlara işgücü sattığı işgücü piyasası.
Firmalar mal ve hizmet piyasasında (veya ürün piyasasında) mal ve hizmet üretir ve hane halklarına satar. "A" oku bunu gösterir. Hane halkları mal ve hizmetler için ödeme yapar ve bu da firmaların geliri haline gelir. "B" oku bunu göstermektedir. A ve B okları ürün piyasasının iki tarafını temsil etmektedir. Hanehalkları mal ve hizmet satın almak için gerekli geliri nereden elde etmektedir? Girdiler (veya üretim faktörleri) piyasasında firmaların mal ve hizmet üretmek için ihtiyaç duydukları işgücü ve diğer kaynakları (örneğin arazi, sermaye, hammadde) sağlarlar. "C" oku bunu göstermektedir. Bunun karşılığında, firmalar kullandıkları girdiler (veya kaynaklar) için ücretler ve diğer faktör ödemeleri şeklinde ödeme yaparlar. "D" oku bunu gösterir. "C" ve "D" okları faktör piyasasının iki tarafını temsil etmektedir.
Elbette gerçek dünyada mal ve hizmetler için birçok farklı piyasa ve birçok farklı işgücü türü için piyasa vardır. Dairesel akış diyagramı, resmin daha kolay anlaşılmasını sağlamak için bunu basitleştirmektedir. Diyagramda firmalar, gelir karşılığında hanehalklarına sattıkları mal ve hizmetleri üretmektedir. Dış daire bunu gösterir ve hanehalklarının talep ettiği ve firmaların arz ettiği ürün piyasasının (örneğin mal ve hizmet piyasası) iki tarafını temsil eder. Hanehalkları işçi olarak emeklerini ücret, maaş ve sosyal haklar karşılığında firmalara satarlar. İçteki daire bunu gösterir ve hanehalklarının arz ettiği ve firmaların talep ettiği işgücü piyasasının iki tarafını temsil eder.
Döngüsel akış modelinin bu versiyonu temel unsurlara indirgenmiştir, ancak ekonomide ürün ve işgücü piyasalarının nasıl işlediğini açıklamak için yeterli özelliklere sahiptir. Finansal piyasalar, hükümetler ve dünyanın geri kalanıyla etkileşimler (ithalat ve ihracat) gibi daha gerçek dünya unsurlarını tanıtmak istersek, bu temel modele kolayca ayrıntılar ekleyebiliriz.
Ekonomistler, tıpkı bir marangozun alet çantasında taşıdığı gibi, kafalarında bir dizi teori taşırlar. Ekonomik bir konu ya da sorunla karşılaştıklarında, bildikleri teorileri gözden geçirerek uygun bir teori bulmaya çalışırlar. Daha sonra teoriyi konu veya sorun hakkında içgörü elde etmek için kullanırlar. Ekonomistler teorileri diyagramlar, grafikler ve hatta matematiksel denklemler olarak ifade ederler. (Merak etmeyin, bu derste çoğunlukla grafikler kullanacağız). Ekonomistler önce sorunun cevabını bulup sonra da bunu göstermek için grafik çizmezler. Bunun yerine, cevabı bulmalarına yardımcı olması için teorinin grafiğini kullanırlar. Her ne kadar giriş seviyesinde, bazen bir model uygulamadan doğru cevabı bulabilseniz de, ekonomi çalışmaya devam ederseniz, çok geçmeden çözmek için grafiğe ihtiyaç duyacağınız konular ve sorunlarla karşılaşacaksınız. Hem mikro hem de makroekonomiyi teoriler ve modeller açısından açıklıyoruz. En iyi bilinen teoriler muhtemelen arz ve talep teorileridir, ancak bir dizi başka teori de öğreneceksiniz.
Yorumlar
Yorum Gönder