Talebin Fiyat Esnekliği ve Arzın Fiyat Esnekliği
Hem talep hem de arz eğrisi, fiyat ile talep edilen veya arz edilen birim sayısı arasındaki ilişkiyi gösterir. Fiyat esnekliği, talep edilen (Qd) veya arz edilen (Qs) miktardaki yüzde değişim ile fiyattaki karşılık gelen yüzde değişim arasındaki orandır. Talebin fiyat esnekliği, bir mal veya hizmetten talep edilen miktardaki yüzde değişimin fiyattaki yüzde değişime bölünmesiyle elde edilir. Arzın fiyat esnekliği, arz edilen miktardaki yüzde değişimin fiyattaki yüzde değişime bölünmesiyle bulunur.
Esneklikleri üç geniş kategoriye ayırabiliriz: elastik, inelastik ve üniter. Fiyat ve talep edilen miktar zıt yönlerde hareket ettiğinden, talebin fiyat esnekliği her zaman negatif bir sayıdır. Bu nedenle, talebin fiyat esnekliği genellikle negatif işaret olmadan mutlak değer olarak rapor edilir. Tablo 5.1'deki özet, talebin fiyat esnekliği için mutlak değerler varsaymaktadır. Elastik bir talep veya elastik bir arz, esnekliğin birden büyük olduğu bir taleptir ve fiyattaki değişikliklere karşı yüksek bir duyarlılığa işaret eder. Birden az olan esneklikler, fiyat değişikliklerine karşı düşük duyarlılığa işaret eder ve esnek olmayan talep veya esnek olmayan arza karşılık gelir. Üniter esneklikler, Tablo 5.1'de özetlendiği gibi, talep veya arzın orantılı duyarlılığını göstermektedir.
| Eğer… | Öyleyse… | Ve adı… |
| % miktar değişimi > fiyat değişikliği | (% miktar değişimi)/(% fiyat değişikliği) > 1 | Elastik |
| % miktar değişimi = fiyat değişikliği | (% miktar değişimi)/(% fiyat değişikliği) = 1 | Üniter |
| % miktar değişimi < fiyat değişikliği | (% miktar değişimi)/(% fiyat değişikliği) < 1 | Esnek |
| LINK IT UP |
| Esnekliğin ayrıntılarına girmeden önce, esneklik ve Super Bowl’daki bilet fiyatları hakkındaki bu makalenin keyfini çıkarın. |
Bir talep veya arz eğrisi boyunca esnekliği hesaplamak için ekonomistler hem miktar hem de fiyattaki ortalama yüzde değişimi kullanırlar. Buna Esneklik için Orta Nokta Yöntemi denir ve aşağıdaki denklemlerde gösterilir:
% miktar değişimi = ((Q2-Q1)/((Q2+Q1)/2))*100
% fiyat değişikliği = ((P2-P1)/((P2+P1)/2)*100
Orta Nokta Yönteminin avantajı, iki fiyat noktası arasında fiyat artışı veya azalışı olsa da aynı esnekliğin elde edilmesidir. Bunun nedeni, formülün her iki durum için de aynı tabanı (ortalama miktar ve ortalama fiyat) kullanmasıdır.
Talebin Fiyat Esnekliğinin Hesaplanması
Şekil 5.2'de gösterildiği gibi A ve B noktaları ile G ve H noktaları arasındaki esnekliği hesaplayalım.
İlk olarak, fiyat B noktasında 70$'dan A noktasında 60$'a düşerken esnekliği hesaplamak için formülü uygulayın:
Dolayısıyla, bu iki nokta arasındaki talep esnekliği %6,9/-%15,4 olup, 0,45, birden küçük bir değerdir ve bu aralıkta talebin inelastik olduğunu göstermektedir. Talebin fiyat esneklikleri her zaman negatiftir, çünkü fiyat ve talep edilen miktar her zaman zıt yönlerde (talep eğrisi üzerinde) hareket eder. Geleneksel olarak, talebin fiyat esnekliklerinden her zaman pozitif sayılar olarak bahsederiz. Matematiksel olarak, sonucun mutlak değerini alırız. Esneklikleri pozitif sayılar olarak yorumlamayı hatırlarken, bundan sonra bu ayrıntıyı göz ardı edeceğiz.
Bu, B ve A noktaları arasındaki talep eğrisi boyunca, fiyatın %1 oranında değişmesi halinde, talep edilen miktarın %0,45 oranında değişeceği anlamına gelmektedir. Fiyattaki bir değişiklik, talep edilen miktarda daha küçük bir yüzde değişikliğine yol açacaktır. Örneğin, fiyattaki %10'luk bir artış talep edilen miktarda sadece %4,5'lik bir düşüşe neden olacaktır. Fiyattaki %10'luk bir düşüş, talep edilen miktarda sadece %4,5'lik bir artışa neden olacaktır. Talebin fiyat esneklikleri, talep eğrisinin aşağı doğru eğimli olduğunu gösteren negatif sayılardır, ancak biz bunları mutlak değerler olarak okuruz. Aşağıdaki Work It Out bölümü, talebin fiyat esnekliğini hesaplamanızda size yol gösterecektir.
| WORK IT OUT |
| Talebin Fiyat Esnekliğinin Bulunması G’den H’ye fiyat artışı için Şekil 5.2’deki verileri kullanarak talebin fiyat esnekliğini hesaplayın. Esneklik artmış mıdır yoksa azalmış mıdır? Adım 1. Bunu biliyoruz: Talebin Fiyat Esnekliği = ((% miktardaki değişim) / (% fiyattaki değişim)) Adım 2. Orta Nokta Formülünden şunu biliyoruz: % miktardaki değişim = ((Q2-Q1)/((Q2+Q1)/2))*100 % fiyattaki değişim = ((P2-P1)/((P2+P1)/2)*100 Adım 3. Böylece şekilde verilen değerleri her denklemde kullanabiliriz: % miktardaki değişim = ((1600-1800)/((1600+1800)/2))*100 = -11.76 % fiyattaki değişim = ((130-120)/((130+120)/2)*100 = 8.0 Adım. Daha sonra, talebin fiyat esnekliğini belirlemek için bu değerleri kullanabiliriz: Talebin Fiyat Esnekliği = (% miktardaki değişim)/(% fiyattaki değişim) = 1.74 Dolayısıyla, G’den B’ye talep esnekliği H 1.47’dir. Talep eğrisi boyunca A noktasından B noktasına doğru ilerledikçe esnekliğin büyüklüğü (mutlak değer olarak) artmıştır. Bu iki nokta arasındaki esnekliğin 0,45 olduğunu hatırlayın. Talep A ve B noktaları arasında inelastik, G ve H noktaları arasında ise elastikti. Bu bize talebin fiyat esnekliğinin düz bir talep eğrisi boyunca farklı noktalarda değiştiğini göstermektedir. |
Arzın Fiyat Esnekliğinin Hesaplanması
Bir dairenin aylık 650 $'a kiralandığını ve bu fiyattan ev sahibinin Şekil 5.3'te gösterildiği gibi 10,000 birim kiraladığını varsayalım. Fiyat aylık 700 dolara yükseldiğinde, ev sahibi piyasaya 13.000 birim arz eder. Daire arzı yüzde kaç oranında artar? Fiyat duyarlılığı nedir?
Orta Nokta Yöntemini Kullanma,
% miktardaki değişim = ((13000-10000)/((13000+10000)/2))*100 = 26.1
% fiyattaki değişim = ((700$-650$)/((700$+650$)/2)*100 = 7.4
Arzın Fiyat Esnekliği = (%26.1)/(%7.4) = 3.53
Yine, talep esnekliğinde olduğu gibi, arz esnekliğinde de herhangi bir birim takip edilmez. Esneklik, bir yüzde değişimin başka bir yüzde değişime oranıdır -daha fazlası değil- ve biz bunu mutlak bir değer olarak okuruz. Bu durumda, fiyattaki %1'lik bir artış arz edilen miktarda %3,5'lik bir artışa neden olur. Arz esnekliğinin birden büyük olması, arz edilen miktardaki yüzde değişimin yüzde bir fiyat değişiminden daha büyük olacağı anlamına gelir. Eğim kavramının bu hesaplamaya uyup uymadığını merak etmeye başladıysanız, aşağıdaki Clear It Up kutusunu okuyun.
| CLEAR IT UP |
| Esneklik eğim midir? Arz ya da talep eğrisinin eğimi ile esnekliğini karıştırmak yaygın bir hatadır. Eğim, eğri boyunca birimlerdeki değişim oranı ya da artış/çıkıştır (x’teki değişim üzerinden y’deki değişim). Örneğin, Şekil 5.2’de talep eğrisi üzerinde gösterilen her bir noktada, solundaki noktaya kıyasla fiyat 10$ düşmekte ve talep edilen birim sayısı 200 artmaktadır. Eğim tüm talep eğrisi boyunca -10/200’dür ve değişmez. Ancak fiyat esnekliği eğri boyunca değişmektedir. A ve B noktaları arasındaki esneklik 0,45 iken G ve H noktaları arasında 1,47’ye yükselmiştir. Esneklik, eğimden farklı bir hesaplama olan ve farklı bir anlama sahip olan yüzde değişimdir. Fiyatın yüksek ve talep edilen miktarın düşük olduğu talep eğrisinin üst ucunda olduğumuzda, talep edilen miktardaki küçük bir değişiklik, örneğin bir birim bile olsa, yüzde olarak oldukça büyüktür. Diyelim ki bir dolarlık bir fiyat değişikliği, yüzde olarak talep eğrisinin dibinde olduğundan çok daha az önemli olacaktır. Aynı şekilde, talep eğrisinin alt kısmında, talep edilen miktar yüksek olduğunda bir birimlik değişiklik yüzde olarak küçük olacaktır. Dolayısıyla, talep eğrisinin bir ucunda, fiyattaki küçük bir yüzde değişimine karşılık talep edilen miktarda büyük bir yüzde değişiminin olduğu yerde, esneklik değeri yüksek olacaktır veya talep nispeten esnek olacaktır. Fiyatta aynı değişiklik ve talep edilen miktarda aynı değişiklik olsa bile, talep eğrisinin diğer ucunda miktar çok daha yüksek ve fiyat çok daha düşüktür, bu nedenle talep edilen miktardaki yüzde değişiklik daha küçük ve fiyattaki yüzde değişiklik çok daha yüksektir. Bu da eğrinin alt kısmında büyük bir payda üzerinde küçük bir paya sahip olacağımız anlamına gelir, dolayısıyla esneklik ölçüsü çok daha düşük veya esnek olmayacaktır. Talep eğrisi boyunca hareket ettikçe, hangi yönde hareket ettiğimize bağlı olarak miktar ve fiyat değerleri artar veya azalır, bu nedenle, diyelim ki fiyatta 1 dolarlık bir fark veya miktarda bir birimlik bir fark için yüzdeler de değişecektir, bu da bu yüzdelerin oranlarının ve dolayısıyla esnekliğin değişeceği anlamına gelir. |
Yorumlar
Yorum Gönder