Denge Fiyat ve Miktarındaki Değişimler: Dört Adımlı Süreç
Bu tartışmaya tek bir ekonomik olayla başlayalım. Bu, gelir, nüfus, zevkler, ikame veya tamamlayıcıların fiyatları veya gelecekteki fiyatlara ilişkin beklentilerdeki bir değişiklik gibi talebi etkileyen bir olay olabilir. Doğal koşullardaki, girdi fiyatlarındaki veya teknolojideki bir değişiklik ya da üretimi etkileyen hükümet politikaları gibi arzı etkileyen bir olay olabilir. Bu ekonomik olay denge fiyatını ve miktarını nasıl etkiler? Bu soruyu dört aşamalı bir süreç kullanarak analiz edeceğiz.
Adım 1. Ekonomik değişim gerçekleşmeden önce bir talep ve arz modeli çizin. Modeli oluşturmak için dört standart bilgi parçası gerekir: Talep eğrisinin eğiminin negatif olduğunu söyleyen talep kanunu; arz eğrisinin eğiminin pozitif olduğunu söyleyen arz kanunu; talep için kaydırma değişkenleri; ve arz için kaydırma değişkenleri. Bu modelden, fiyat ve miktar için başlangıç denge değerlerini bulunuz.
Adım 2. Analiz ettiğiniz ekonomik değişimin talebi mi yoksa arzı mı etkilediğine karar verin. Başka bir deyişle, olay talep faktörleri listesindeki bir şeye mi yoksa arz faktörlerine mi atıfta bulunuyor?
Adım 3.Talep veya arz üzerindeki etkinin eğrinin sağa mı yoksa sola mı kaymasına neden olduğuna karar verin ve yeni talep veya arz eğrisini diyagram üzerinde çizin. Başka bir deyişle, olay tüketicilerin satın almak istediği veya üreticilerin satmak istediği miktarı artırıyor mu yoksa azaltıyor mu?
Adım.Yeni dengeyi belirleyin ve ardından orijinal denge fiyatı ve miktarı ile yeni denge fiyatı ve miktarını karşılaştırın.
Şimdi arzın değiştiği bir örneği ve talebin değiştiği bir örneği ele alalım.Daha sonra hem arzın hem de talebin değiştiği bir örneği ele alacağız.
Somon Balıkçılığı için Güzel Hava
Diyelim ki 2015 yazında Kaliforniya kıyılarında ticari somon balıkçılığı için hava koşulları mükemmeldi. Şiddetli yağmurlar nehirlerdeki su seviyesinin normalden yüksek olması anlamına geliyordu ki bu da somonların üremesine yardımcı oluyordu. Biraz daha serin olan okyanus sıcaklıkları, okyanus besin zincirinin en altında yer alan mikroskobik organizmalar olan planktonların büyümesini teşvik ederek okyanustaki her şeye doyurucu bir besin kaynağı sağladı. Balıkçılık sezonu boyunca okyanus sakin kaldı, bu nedenle ticari balıkçılık operasyonları kötü hava koşulları nedeniyle çok fazla gün kaybetmedi. Bu iklim koşulları somon balığı miktarını ve fiyatını nasıl etkiledi? Şekil 3.16'da bu problemi çözmek için aşağıda açıkladığımız dört adımlı yaklaşım gösterilmektedir. Tablo 3.6'da da sorunun çözümüne yönelik bilgiler yer almaktadır.
| Pound Başına Fiyat | 2014’te Tedarik Edilen Miktar | 2015’te Tedarik Edilen Miktar | Talep Edilen Miktar |
|---|---|---|---|
| $2.00 | 80 | 400 | 840 |
| $2.25 | 120 | 480 | 680 |
| $2.50 | 160 | 550 | 550 |
| $2.75 | 200 | 600 | 450 |
| $3.00 | 230 | 640 | 350 |
| $3.25 | 250 | 670 | 250 |
| $3.50 | 270 | 700 | 200 |
Adım 1. İyi hava koşulları başlamadan önceki yıl somon balığı piyasasını göstermek için bir talep ve arz modeli çiziniz. D0 talep eğrisi ve S0 arz eğrisi orijinal denge fiyatının pound başına 3,25$ ve orijinal denge miktarının 250.000 balık olduğunu göstermektedir. (Bu kilo başına fiyat, ticari alıcıların balıkçı rıhtımlarında ödediği fiyattır. Tüketicilerin markette ödediği fiyat daha yüksektir).
Adım 2. Ekonomik olay arzı mı yoksa talebi mi etkiledi? İyi hava, arzı etkileyen doğal koşullara bir örnektir.
Adım. Arz üzerindeki etki artış mı yoksa azalış mı? İyi hava, herhangi bir fiyattan arz edilen miktarı artıran doğal koşullardaki bir değişikliktir. Arz eğrisi, Şekil 3.16 ve Tablo 3.6'da gösterildiği gibi, orijinal arz eğrisi S0'dan yeni arz eğrisi S1'e geçerek sağa kayar.
Adım 4. Yeni denge fiyatını ve miktarını orijinal denge ile karşılaştırın. Yeni denge E1'de denge fiyatı 3,25$'dan 2,50$'a düşer, ancak denge miktarı 250.000'den 550.000 somona çıkar. Talep eğrisi hareket etmediği halde talep edilen denge miktarının arttığına dikkat edin.
Kısacası, iyi hava koşulları Kaliforniya ticari somon arzını artırmıştır. Sonuç, piyasada daha düşük bir fiyattan alınıp satılan daha yüksek bir denge somon miktarı oldu.
Gazeteler ve İnternet
Pew Research Center for People and the Press'e göre, giderek daha fazla sayıda insan, özellikle de genç insanlar, haberlerini çevrimiçi ve dijital kaynaklardan elde ediyor. ABD'li yetişkinlerin çoğunluğu artık akıllı telefon veya tablet sahibi ve bu Amerikalıların çoğu bunları kısmen haberlere erişmek için kullandıklarını söylüyor. 2004 yılından 2012 yılına kadar haberlerini dijital kaynaklardan aldığını belirten Amerikalıların oranı %24'ten %39'a yükselmiştir. Bu durum yazılı haber medyası ile radyo ve televizyon haberlerinin tüketimini nasıl etkilemiştir? Şekil 3.17 ve aşağıdaki metin, bu soruyu yanıtlamak için dört aşamalı analizin kullanımını göstermektedir.
Adım 1. Piyasanın olaydan önce nasıl göründüğünü düşünmek için bir talep ve arz modeli geliştirin. D0 talep eğrisi ve S0 arz eğrisi orijinal ilişkileri göstermektedir. Bu durumda, analizi fiyat ve miktar ekseninde belirli sayılar olmadan gerçekleştiriyoruz.
Adım 2. Tanımlanan değişiklik arzı mı yoksa talebi mi etkiledi? Geleneksel haber kaynaklarından (basılı, radyo ve televizyon) dijital kaynaklara geçiş, ilkine yönelik talepte bir değişikliğe neden olmuştur.
Adım. Talep üzerindeki etki pozitif mi negatif mi? Dijital haber kaynaklarına geçiş, her bir fiyatta geleneksel haber kaynaklarından talep edilen miktarın azalması anlamına gelecek ve basılı ve diğer geleneksel haber kaynakları için talep eğrisinin sola, D0'dan D1'e kaymasına neden olacaktır.
Adım 4. Yeni denge fiyatını ve miktarını orijinal denge fiyatıyla karşılaştırın. Yeni denge (E1), orijinal dengeden (E0) daha düşük bir miktar ve daha düşük bir fiyatta gerçekleşir.
Basılı haberlerin okunmasındaki düşüş 2004 yılından öncesine dayanmaktadır. Basılı gazete tirajları 1973 yılında zirveye ulaşmış ve o tarihten bu yana televizyon ve radyo haberlerinin rekabeti nedeniyle düşüş göstermiştir. 1991 yılında Amerikalıların %55'i haberlerini basılı kaynaklardan aldıklarını belirtirken, 2012 yılında sadece %29'u bunu yapmıştır. Radyo haberleri de son yıllarda benzer bir yol izlemiş, Amerikalıların haberlerini radyodan alma oranı 1991'de %54 iken 2012'de %33'e düşmüştür. Televizyon haberleri son yıllarda pazar payını orta ve üst ellilerde tutarak kendi başına ayakta kalmıştır. Peki, 30 yaşın altındaki Amerikalıların üçte ikisinin haberlerini televizyondan almadığını söylediği göz önüne alındığında, bu durum gelecek için ne anlama geliyor?
Reel Piyasalarda Bağlantılar ve Uyum Hızı
Gerçek dünyada arz ve talebi etkileyen birçok faktör aynı anda değişebilir. Örneğin, artan gelirler ve nüfus nedeniyle otomobil talebi artabilir ve artan benzin fiyatları (tamamlayıcı bir mal) nedeniyle azalabilir. Benzer şekilde, otomobil arzı, otomobil üretim maliyetini düşüren yenilikçi yeni teknolojiler nedeniyle artabilir ve maliyetli kirlilik kontrol teknolojisinin kurulumunu gerektiren yeni hükümet düzenlemelerinin bir sonucu olarak azalabilir.
Dahası, artan gelirler ve nüfus ya da benzin fiyatlarındaki değişiklikler sadece otomobilleri değil birçok pazarı etkileyecektir. Bir ekonomist tüm bu birbiriyle bağlantılı olayları nasıl sıralayabilir? Cevap ceteris paribus varsayımında yatmaktadır. Diğer her şeyi sabit tutarak her bir ekonomik olayın her bir piyasayı nasıl etkilediğine bakın. Ardından net etkiyi görmek için analizleri birleştirin.
Kombine Bir Örnek
ABD Posta İdaresi zorlu görevlerle karşı karşıyadır. Posta çalışanlarının ücretleri, hayat pahalılığı artışları nedeniyle çoğu yıl artma eğilimindedir. Aynı zamanda, giderek daha fazla insan arkadaşlarıyla ve diğerleriyle iletişim kurmak için e-posta, metin ve Facebook ve Twitter gibi diğer dijital mesaj formlarını kullanıyor. Bu durum Posta Hizmetlerinin devamlılığı hakkında ne düşündürmektedir? Şekil 3.18 ve aşağıdaki metin, bu soruyu yanıtlamak için dört aşamalı analizi kullanarak bunu göstermektedir.
Bu sorun iki karışıklık içerdiğinden, dört aşamalı iki analize ihtiyacımız var: birincisi posta çalışanlarına daha yüksek ücret ödenmesinin etkilerini analiz etmek, ikincisi ise birçok insanın "salyangoz postadan" e-posta ve diğer dijital mesajlara geçmesinin etkilerini analiz etmek.
Şekil 3.18 (a), aşağıdaki adımlarda tartışılan arzdaki değişimi göstermektedir.
Adım. Bu senaryo başlamadan önce ABD Posta Hizmetleri piyasasının nasıl göründüğünü göstermek için bir talep ve arz modeli çizin. D0 talep eğrisi ve S0 arz eğrisi orijinal ilişkileri göstermektedir.
Adım 2. Tanımlanan değişiklik arzı mı yoksa talebi mi etkiledi? İşgücü tazminatı bir üretim maliyetidir. Üretim maliyetlerindeki bir değişiklik, Posta Hizmetleri için arzda bir değişikliğe neden olmuştur.
Adım 3. Arz üzerindeki etki pozitif mi yoksa negatif mi? Daha yüksek işgücü tazminatı, verilen her fiyatta daha düşük miktarda posta hizmeti arz edilmesine yol açarak posta hizmetleri arz eğrisinin sola, S0'dan S1'e kaymasına neden olur.
Adım 4. Yeni denge fiyatını ve miktarını orijinal denge fiyatıyla karşılaştırın. Yeni denge (E1), orijinal dengeden (E0) daha düşük bir miktarda ve daha yüksek bir fiyatta gerçekleşir.
Şekil 3.18 (b) talepteki değişimi aşağıdaki adımlarda göstermektedir.
Adım. Bu senaryo başlamadan önce ABD Posta Hizmetleri pazarının nasıl göründüğünü göstermek için bir talep ve arz modeli çizin. D0 talep eğrisi ve S0 arz eğrisi orijinal ilişkileri göstermektedir. Bu diyagramın panel (a)'daki diyagramdan bağımsız olduğuna dikkat ediniz.
Adım 2. Anlatılan değişiklik arzı mı yoksa talebi mi etkiledi? Mektup postasından dijital iletilere doğru bir talep değişikliği, Posta Hizmeti'nin talebinde bir değişikliğe neden olacaktır.
Adım 3. Talep üzerindeki etki pozitif mi yoksa negatif miydi? Mektup postasından dijital iletilere doğru bir talep değişikliği, her bir verilen fiyatta posta hizmetlerinin talep edilen miktarını azaltarak, posta hizmetleri için talep eğrisini D0'dan D1'e doğru sola kaydırır.
Adım 4. Yeni denge fiyatını ve miktarını orijinal denge fiyatıyla karşılaştırın. Yeni denge (E2), orijinal dengeden (E0) daha düşük bir miktar ve daha düşük bir fiyatta gerçekleşir.
Hem arzın hem de talebin değiştiği bir senaryoda son adım, denge miktarına ve fiyatına ne olacağını belirlemek için iki ayrı analizi birleştirmektir. Grafiksel olarak, Şekil 3.19'da olduğu gibi, önceki iki diyagramı üst üste koyarız.
Sonuçlar aşağıda verilmiştir:
Miktar Üzerindeki Etkisi: Üretim maliyetini artırdığı için daha yüksek işgücü ücretinin Posta Hizmetleri üzerindeki etkisi denge miktarını azaltmaktır. Mektup postasından uzaklaşan bir tat değişikliğinin etkisi, denge miktarını azaltmaktır. Her iki kayma da sola doğru olduğu için, genel etki Posta Hizmetlerinin denge miktarında (Q3) bir azalmadır. Q3, Q0'ın solunda olduğu için bunu grafiksel olarak görmek kolaydır.
Fiyat Üzerindeki Etkisi: Fiyat üzerindeki genel etki daha karmaşıktır. Daha yüksek işgücü tazminatının Posta Hizmetleri üzerindeki etkisi, üretim maliyetini artırdığı için denge fiyatını yükseltmektir. Mektupla postadan uzaklaşma eğilimindeki bir değişimin etkisi denge fiyatını düşürmektir. İki etki zıt yönde olduğu için, iki etkinin büyüklüklerini bilmediğimiz sürece, genel etki belirsizdir. Bu alışılmadık bir durum değildir. Her iki eğri de değiştiğinde, tipik olarak fiyat veya miktar üzerindeki genel etkiyi belirleyebiliriz, ancak her ikisi üzerindeki etkiyi belirleyemeyiz. Bu durumda, denge miktarı üzerindeki genel etkiyi belirledik, ancak denge fiyatı üzerindeki etkiyi belirleyemedik. Diğer durumlarda ise tam tersi olabilir.
Bir sonraki Clear It Up bölümü, arz veya talep kaymaları ile bir eğri boyunca hareketler arasındaki farka odaklanmaktadır.
| CLEAR IT UP |
| Talep ya da arzın kayması ile bir talep ya da arz eğrisi boyunca hareket etmesi arasındaki fark nedir? Talep ve arz çerçevesinin uygulanmasında sıkça yapılan bir hata, bir talep veya arz eğrisinin kayması ile bir talep veya arz eğrisi boyunca hareketin karıştırılmasıdır. Örnek olarak, kuraklığın buğdayın denge miktarını ve denge fiyatını artırıp artırmayacağını soran bir problem düşünün. Ekonomiye giriş sınıfındaki bir öğrenci olan Lee şöyle düşünebilir: Evet, kuraklığın arzı azalttığı açıktır, bu yüzden diyagramda (Kayma 1 olarak) orijinal arz eğrisi S0’dan S1’e kaydıracağım. Denge E0’dan E1’e geçer, denge miktarı daha düşük ve denge fiyatı daha yüksektir. Daha sonra, daha yüksek bir fiyat çiftçilerin malı arz etme olasılığını artırır, bu nedenle arz eğrisi, diyagramda S1’den S2’ye kayma (Kayma 2) gösterildiği gibi sağa kayar, böylece denge şimdi E1’den E2’ye geçer. Ancak daha yüksek fiyat aynı zamanda talebi de azaltır ve böylece talebin, diyagramdaki orijinal talep eğrisi D0’dan D1’e kayması gibi (Kayma 3 olarak etiketlenmiştir) geriye kaymasına neden olur ve denge E2’den E3’e geçer.”  Bu noktada Lee, bu cevabın yanlış yolda ilerlediğinden şüphelenir. Lee’nin mantığında neyin yanlış olabileceğini düşünün ve ardından gelen cevabı okuyun. Cevap: Lee’nin ilk adımı doğrudur: yani, kuraklık buğday arz eğrisini geriye kaydırır ve daha düşük bir denge miktarı ve daha yüksek bir denge fiyatı tahminine yol açar. Bu, orijinal talep eğrisi (D0) boyunca E0’dan E1’e doğru bir harekete karşılık gelir. Lee’nin argümanının geri kalanı yanlıştır, çünkü arzdaki kaymaları arz edilen miktarla, talepteki kaymaları da talep edilen miktarla karıştırmaktadır. Daha yüksek veya daha düşük bir fiyat, arzdaki S1’den S2’ye kaymanın önerdiği gibi arz eğrisini asla kaydırmaz. Bunun yerine, bir fiyat değişikliği belirli bir arz eğrisi boyunca bir harekete yol açar. Benzer şekilde, daha yüksek veya daha düşük bir fiyat, D0’dan D1’e kaymada önerildiği gibi bir talep eğrisini asla kaydırmaz. Bunun yerine, bir fiyat değişikliği belirli bir talep eğrisi boyunca bir harekete yol açar. Unutmayın, bir malın fiyatındaki bir değişiklik asla o mal için talep veya arz eğrisinin kaymasına neden olmaz. Olayların zaman çizelgesi hakkında dikkatlice düşünün: Önce ne oluyor, sonra ne oluyor? Sebep nedir, sonuç nedir? Sıralamayı doğru tutarsanız, analizi doğru yapma olasılığınız daha yüksektir. |
Ekonomik olayların denge fiyatını ve miktarını nasıl etkilediğine dair dört aşamalı analizde, eski dengeden yeni dengeye geçiş anlık görünmektedir. Ancak pratikte, fiyatlar ve miktarlar genellikle doğrudan dengeye ulaşmaz. Daha gerçekçi bir ifadeyle, ekonomik bir olay talep veya arzın değişmesine neden olduğunda, fiyatlar ve miktarlar genel denge yönüne doğru yola çıkar. Yeni bir dengeye doğru ilerlerken bile, talep veya arzdaki müteakip bir değişiklik genellikle fiyatları başka bir dengeye doğru iter.
Yorumlar
Yorum Gönder