Çevre Kirliliğinin Ekonomisi
1970'ten 2020'ye kadar ABD nüfusu yüzde 63 oranında artmış ve ABD ekonomisinin büyüklüğü 3,8 kattan fazla artmıştır. Bununla birlikte, 1970'lerden bu yana ABD, çeşitli kirlilik karşıtı politikalar kullanarak bir dizi kirleticiye karşı gerçek bir ilerleme kaydetmiştir. Tablo 12.1, ABD Enerji Bilgi İdaresi'ne (EIA) göre enerji kullanıcılarına göre (konuttan sanayiye) karbondioksit emisyonlarındaki değişimi listelemektedir. Tablo, bazı önemli hava kirleticilerinin emisyonlarının 2007'den 2012'ye kadar önemli ölçüde azaldığını göstermektedir. Yılda 740 milyon metrik ton (MMT), yani %12 azalma kaydedilmiştir. Bu durum, Amerika Birleşik Devletleri'nde sera etkisine katkıda bulunan genel karbondioksit emisyonlarının azaltılması konusunda ilerleme kaydedildiğini göstermektedir.
| Yıl | Kömür | Doğal Gaz | Petrol | Toplam |
|---|---|---|---|---|
| 1973 | 1,221 | 1,175 | 2,325 | 4,721 |
| 2007 | 2,171 | 1,245 | 2,587 | 6,016 |
| 2020 | 875 | 1,648 | 2,042 | 4,576 |
Fosil yakıtlardan kaynaklanan emisyonların kademeli olarak azaltılmasına rağmen, birçok önemli çevresel sorun devam etmektedir. Hava ve su kirliliğinin hala yüksek seviyelerde olmasının yanı sıra, tehlikeli atıkların bertarafı, sulak alanların ve diğer yaban hayatı habitatlarının tahrip edilmesi ve kirliliğin insan sağlığı üzerindeki etkileri de diğer sorunlar arasında yer almaktadır.
Dışsallıklar
Cep telefonu endüstrisi gibi özel piyasalar, alıcı ve satıcıları bir araya getirmenin ve hangi malları üreteceklerini, nasıl üreteceklerini ve kimin alacağını belirlemenin etkili bir yolunu sunar. Gönüllü mübadelenin hem alıcılara hem de satıcılara fayda sağladığı ilkesi, ekonomik düşünce tarzının temel yapı taşlarından biridir. Ancak, gönüllü bir mübadele ne alıcı ne de satıcı olan üçüncü bir tarafı etkilediğinde ne olur?
Örnek olarak, mahallenizden yarım mil uzakta country müzik konserlerine ev sahipliği yapacak bir açık hava arenası inşa etmek isteyen bir konser yapımcısını düşünün. Bu açık hava konserlerini arka verandanızda otururken, hatta belki de yemek odanızda dinleyebileceksiniz. Bu durumda, konser bileti satıcıları ve alıcılarının her ikisi de gönüllü mübadelelerinden oldukça memnun olabilirler, ancak piyasa işlemlerinde hiçbir söz hakkınız yoktur. Bir piyasa mübadelesinin, mübadelenin dışında veya "dışında" olan üçüncü bir taraf üzerindeki etkisine dışsallık denir. Piyasa işlemlerinde ortaya çıkan dışsallıklar, ilgili tarafların ötesinde diğer tarafları da etkilediği için bazen yayılma olarak adlandırılır.
Dışsallıklar negatif ya da pozitif olabilir. Country müzikten nefret ediyorsanız, her gece evinize girmesi negatif bir dışsallık olacaktır. Eğer country müziği seviyorsanız, o zaman bir dizi ücretsiz konser pozitif bir dışsallık olacaktır.
Negatif Dışsallık Olarak Kirlilik
Kirlilik negatif bir dışsallıktır. Ekonomistler, üretimin sosyal maliyetlerini bir arz ve talep diyagramı ile gösterirler. Sosyal maliyetler, bir şirketin maruz kaldığı özel üretim maliyetlerini ve topluma yansıyan kirliliğin dış maliyetlerini içerir. Şekil 12.2 buzdolabı üretimi için talep ve arzı göstermektedir. Talep eğrisi (D) her fiyatta talep edilen miktarı göstermektedir. Arz eğrisi (Sprivate), sektördeki tüm firmaların sadece kendi özel maliyetlerini dikkate aldıkları ve sıfır maliyetle kirlilik yaymalarına izin verildiği varsayımıyla her fiyatta arz ettikleri buzdolabı miktarını göstermektedir. Arz edilen miktarın talep edilen miktara eşit olduğu piyasa dengesi (E0), buzdolabı başına 650 $ fiyat ve 45.000 buzdolabı miktarıdır. Tablo 12.2 bu bilgiyi ilk üç sütunda yansıtmaktadır.
| Fiyat | Talep Edilen Miktar | Kirlilik Maliyeti Dikkate Alınmadan Önce Tedarik Edilen Miktar | Kirlilik Maliyeti Dikkate Alınarak Tedarik Edilen Miktar |
|---|---|---|---|
| $600 | 50,000 | 40,000 | 30,000 |
| $650 | 45,000 | 45,000 | 35,000 |
| $700 | 40,000 | 50,000 | 40,000 |
| $750 | 35,000 | 55,000 | 45,000 |
| $800 | 30,000 | 60,000 | 50,000 |
| $850 | 25,000 | 65,000 | 55,000 |
| $900 | 20,000 | 70,000 | 60,000 |
Ancak buzdolabı üreticilerinin kullandığı metallerin, plastiklerin, kimyasalların ve enerjinin bir yan ürünü olarak bir miktar kirlilik yaratılmaktadır. Diyelim ki bu kirleticiler havaya ve suya yayılsaydı, üretilen buzdolabı başına 100 dolarlık bir maliyet yaratacaktı. Bu maliyetler, insan sağlığı, mülk değerleri veya yaban hayatı habitatı üzerindeki olumsuz etkiler, rekreasyon olanaklarının azalması veya diğer olumsuz etkiler nedeniyle ortaya çıkabilir. Kirlilik karşıtı kısıtlamaların olmadığı bir piyasada, firmalar belirli atıkları tamamen ücretsiz olarak bertaraf edebilirler. Şimdi de buzdolabı üreten firmaların kirliliğin bu dışsal maliyetlerini hesaba katmaları gerektiğini, yani firmaların sadece işçilik ve malzeme maliyetlerini değil, aynı zamanda sağlığa verilen zarar ve kirliliğin neden olduğu diğer maliyetlerin topluma olan daha geniş maliyetlerini de dikkate almaları gerektiğini düşünün. Firmanın her buzdolabı ürettiğinde kirliliğin ek dış maliyetleri için 100$ ödemesi gerekiyorsa, üretim daha maliyetli hale gelir ve tüm arz eğrisi 100$ yukarı kayar.
Tablo 12.2 ve Şekil 12.2'de gösterildiği gibi, firmanın buzdolabı başına 700 $ fiyat alması ve 40.000 adet üretmesi gerekecektir ve firmanın yeni arz eğrisi Ssosyal olacaktır. Yeni denge E1'de oluşacaktır. Kısacası, kirliliğin ek dışsal maliyetlerinin dikkate alınması daha yüksek bir fiyat, daha düşük bir üretim miktarı ve daha düşük bir kirlilik miktarı ile sonuçlanır. Aşağıdaki Work It Out özelliği, bu kez müzik eşliğinde bir örnek üzerinden size yol gösterecektir.
| WORK IT OUT | ||||||||||||||||||||||||||||
| Denge Fiyat ve Miktarının Belirlenmesi Tablo 12.3, talep edildiğinde sokaklarda trompet çalacak bir firma için arz ve talep koşullarını göstermektedir. Çıktıyı çalınan şarkı sayısı olarak ölçüyoruz.
Adım 1. Bu durumdaki olumsuz dışsallığı belirleyin. Bunu yapmak için durum hakkında düşünmeli ve etkilenebilecek tüm tarafları göz önünde bulundurmalısınız. Olumsuz bir dışsallık, firmanın oyun oynadığı bölgede gürültü kirliliğinin artması olabilir. Adım 2. Sadece özel maliyetleri dikkate alarak başlangıç denge fiyatını ve miktarını belirleyin. Ardından, özel maliyetlerin yanı sıra sosyal maliyetleri de dikkate alarak yeni dengeyi belirleyin. Dengenin, talep edilen miktarın arz edilen miktara eşit olduğu durum olduğunu unutmayın. Adım. Talep edilen miktarın (ikinci sütun) “dışsallığın maliyetleri ödenmeden arz edilen miktara” (üçüncü sütun) eşit olduğu sütunlara bakın. Daha sonra denge fiyatını belirlemek için bu satırın ilk sütununa bakınız. Bu durumda, sadece özel maliyetleri dikkate aldığımızda denge fiyatı ve miktarı 10$ ve beş adet olacaktır. Adım 4. Ek dış maliyetleri dikkate aldığımızda denge fiyatını ve miktarını belirleyiniz. Talep edilen miktar (ikinci sütun) ve “dışsallığın maliyetleri ödendikten sonra arz edilen miktar” (dördüncü sütun) sütunlarına bakın, ardından denge fiyatını belirlemek için bu satırın ilk sütununa bakın. Bu durumda, denge 12$ fiyat ve dört miktar olacaktır. Adım 5. Dışsallığı hesaba katmanın denge fiyatını ve miktarını nasıl etkilediğini düşünün. Bunu iki denge durumunu karşılaştırarak yapınız. Firma ek dışsal maliyetleri ödemek zorunda kalırsa, trompet sesi üretimi daha maliyetli hale gelecek ve arz eğrisi yukarı kayacaktır. |
Arz eğrisinin firmaların marjinal maliyetlerine bakarak yaptıkları üretim tercihlerine, talep eğrisinin ise bireylerin faydayı maksimize ederken algıladıkları faydalara dayandığını unutmayın. Eğer dışsallıklar olmasaydı, özel maliyetler bir bütün olarak topluma olan maliyetlerle aynı olacak ve özel faydalar da bir bütün olarak topluma olan faydalarla aynı olacaktı. Dolayısıyla, dışsallıklar olmasaydı, talep ve arzın etkileşimi sosyal maliyet ve faydaları koordine edecekti.
Ancak, kirlilik dışsallığı mevcut olduğunda, arz eğrisi artık tüm sosyal maliyetleri temsil etmez. Dışsallıklar, piyasaların artık tüm sosyal maliyetleri değil, sadece bazılarını dikkate aldığı bir durumu temsil ettiğinden, ekonomistler genellikle dışsallıkları bir piyasa başarısızlığı örneği olarak adlandırırlar. Piyasa başarısızlığı olduğunda, özel piyasa verimli çıktı elde edemez, çünkü ya firmalar çıktı üretiminde katlanılan tüm maliyetleri hesaba katmaz ve/veya tüketiciler elde edilen tüm faydaları hesaba katmaz (pozitif bir dışsallık). Kirlilik durumunda, piyasa çıktısında, üretimin sosyal maliyetleri tüketicilere sağlanan sosyal faydaları aşar ve piyasa çok fazla ürün üretir.
Burada genel bir ders görebiliriz. Eğer firmaların kirliliğin sosyal maliyetlerini ödemeleri gerekiyorsa, daha az kirlilik yaratacaklardır, ancak daha az ürün üretecek ve daha yüksek bir fiyat talep edeceklerdir. Bir sonraki modülde, hükümetlerin firmalardan kirliliğin sosyal maliyetlerini hesaba katmalarını nasıl talep ettiklerini inceleyeceğiz.
Yorumlar
Yorum Gönder