Buzul Hareketi

Şekil 14.7: Buzul yarıkları (solda) ve Kuzey Cascades'teki Easton Buzulu üzerindeki Cravasse (sağda).

Buz biriktikçe, kendi ağırlığı altında aşağı doğru akmaya başlar. 1948 yılında buzulbilimciler İsviçre Alplerindeki Jungfraufirn Buzuluna içi boş dikey çubuklar yerleştirerek iki yıl boyunca buzulun hareketindeki değişiklikleri ölçtüler. Bu çalışma, yüzeydeki buzun oldukça sert olduğunu ve buzul içindeki buzun aslında yokuş aşağı aktığını göstermiştir. Bir alpin (vadi) buzulunun enine kesit diyagramı, buz hareket hızının dibe yakın yerlerde yavaş, ortada ise en hızlı olduğunu ve üstteki buzun alttaki buz üzerinde taşındığını göstermektedir.

Şekil 14.8: Bir vadi buzulunun, buzun altındaki derinlikle birlikte artan gerilimi (kırmızı sayılar) gösteren kesiti. Gerilimin 100 kilopaskaldan fazla olduğu yerlerde buz deforme olacak ve akacaktır ve bu deformasyonun göreceli boyutu kırmızı oklarla gösterilmiştir. Yamaç aşağı hareket mavi oklarla gösterilmiştir. Kırmızı kesikli çizginin üzerindeki üst buz akmaz ancak toplu halde itilir.

Buzun benzersiz özelliklerinden biri de basınç altında erimesidir. Genel buzul hareketinin yaklaşık yarısı, ana kaya yüzeyi boyunca eriyen su tabakası üzerinde kayma ve yarısı da iç akıştan kaynaklanmıştır. Buzul yüzeyine yakın buz, yaklaşık 50 m (165 ft) derinliğe kadar sert ve kırılgandır. Bu kırılgan bölgede, buzulun hareketli yüzeyinde yarık adı verilen büyük buz çatlakları oluşur. Bu yarıklar bir kar köprüsü ile kapatılıp gizlenebilir ve buzul gezginleri için tehlike oluşturur.

Kırılgan bölgenin altında basınç tipik olarak 100 kilopaskal (kPa) değerini aşar ki bu da atmosfer basıncının yaklaşık 100.000 katıdır. Uygulanan bu kuvvet altında buz artık kırılmaz, bunun yerine plastik bölge adı verilen bir bölgede bükülür veya akar. Bu plastik bölge buzul buzunun büyük çoğunluğunu temsil eder. Plastik bölge, kayalardan silt ve kile kadar çeşitli derecelerde oldukça fazla miktarda tortu içerir. Buzulun tabanı ana kaya yüzeyi boyunca kaydıkça ve öğütüldükçe, bu tortular öğütücü maddeler olarak hareket eder ve önemli bir erozyon bölgesi oluşturur.


Önceki Ders: Buzul Oluşumu

Sonraki Ders: Buzul Bütçesi

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Gelişim ve Kalıtım Eleştirel Düşünme Soruları

Darcy ve Raul çocuk sahibi olmakta zorlanıyor. Darcy her 28 günde bir yumurtluyor ve Raul'un sperm sayısı normal. Ancak Raul'un spermlerini boşalmadan yaklaşık bir saat sonra gözlemleyebilseydik, sadece yavaş hareket ediyor gibi göründüklerini görecektik. Raul'un spermleri sonunda Darcy'nin oositiyle karşılaştığında, yeterli bir akrozomal tepkime oluşturamadıkları görülür. Muhtemelen hangi süreç yanlış gitti? Cumartesi gecesi, bir kadın bir erkekle korunmasız cinsel ilişkiye girer. Salı sabahı, tipik olarak yumurtlama döneminde hissettiği döngü ortası ağrısını yaşar. Bu durum onu yakında hamile olduğunu öğrenebileceği konusunda son derece endişelendiriyor. Bu endişe geçerli mi? Neden ya da neden değil? Son adet döneminden yaklaşık 3 hafta sonra, cinsel olarak aktif bir kadın kısa süreli bir abdominopelvik kramp ve hafif kanama yaşar. Bunun açıklaması ne olabilir? Tıp Enstitüsü Gıda ve Beslenme Kurulu, hamile kalma ihtimali olan herkesin takviye veya zenginleştirilmiş g
Daha fazla oku »

Periodonsiyum Klinik Uygulamalar

Resim
  Hiper-Sementoz Sementoblast lar yetişkin sementumun yüzeyinde ( PDL içinde) bulunduğu için, sementum yeniden şekillenme ve onarım geçirme yeteneğine sahiptir. Bu da sementumu dentine benzetir ancak mineden farklı kılar. Aşırı sementoblast fonksiyonu hiper-sementoz ile sonuçlanabilir. Bu durum, diş üzerindeki aşırı oklüzal kuvvetler nedeniyle kök ucunda daha sık görülür. Gigantizm/akromegali veya Paget hastalığı gibi büyüme faktörü bozukluklarından da kaynaklanabilir. Konkresans Konkresyon örnekleri.  [Image credit : “Second and third molars joined by cement, in teeth with and without hypercementosis” by Consolaro A et al is licensed under CC BY 4.0] Yeterli miktarda hiper-sementoz iki dişi köklerinden birbirine yapıştırabilir, buna konkresyon denir. Bu, diş çekimi öncesinde radyografinin neden gerekli olduğunu gösterir. Bu durum en sık ikinci ve üçüncü üst azı dişleri arasında görülür. Kök Çürükleri Semental çürükler. [Image credit: “Photograph showing root cari
Daha fazla oku »

Dentin Oluşumu

Resim
  Dentinogenez (diş gelişimi) sırasında önemli bölgeler. Gösterge: P = pre-dentin, D = olgun dentin, oklar = pulpanın kenarında bulunan odontoblastların hücre gövdeleri. [Image credit: "Histological section of tooth" by Doc. RNDr. Josef Reischig, CSc. is licensed under CC BY-SA 3.0 / labels added] Dentinogenez , dentin oluşumu sürecidir (ve odontogenez kelimesi ile karıştırılmamalıdır). Dentinogenez diş gelişiminin çan evresi nde başlar. Odontoblastlar (Yukarıdaki şekil) dentin üreten hücrelerdir. İlk adım, iskele görevi gören kolajen de dahil olmak üzere proteinlerin salgılanmasıdır. İkinci adım, iskelenin etrafındaki mineralizasyondur. Başlangıçtaki proteinden zengin materyal pre-dentin dir, mineralize olduktan sonra dentin olarak adlandırılır. Amelogenez in aksine, üçüncü bir protein kaldırma (yeniden şekillendirme) adımı yoktur. İndüksiyon (veya Başlatma) Amelogenez ve dentinogenezin animasyonlu görünümü. İndüksiyon fazı sırasında odontoblast lar orta
Daha fazla oku »