Su Kullanımı ve Dağılımı

 

Şekil 11.7: Amerika Birleşik Devletleri'nde eyaletlere göre tarımsal su kullanımı.

Amerika Birleşik Devletleri'nde her gün 1.344 milyar litre (355 milyar galon) yeraltı ve yüzey suyu kullanılmakta olup, bunun 288 milyar litresi (76 milyar galon) tatlı yeraltı suyudur. Kaliforniya eyaleti ulusal yeraltı suyunun %16'sını kullanmaktadır.

Utah, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en kurak ikinci eyalettir. Eyalet çapında yıllık ortalama 31 cm (12,2 inç) yağış alan Nevada ise en kurak eyalettir. Utah aynı zamanda kişi başına günlük 632,16 litre (167 galon) toplam evsel su kullanımında ikinci en yüksek orana sahiptir. Nispeten yüksek talep ve sınırlı miktarın bir araya gelmesiyle Utah, su bütçesi açığı riski altındadır.

Şekil 11.8: Kaynağına göre su kullanımındaki eğilimler.

Yüzey Suyu Dağılımı

Tatlı su değerli bir kaynaktır ve özellikle kurak iklimlerde hafife alınmamalıdır. Yüzey suyu, gezegendeki mevcut tatlı suyun yalnızca %1,2'sini oluşturmaktadır ve bu yüzey suyunun %69'u yer buzu ve permafrost içinde hapsolmuştur. Akarsu suyu tüm tatlı suyun sadece %0.006'sını oluştururken göller dünyadaki tatlı suyun sadece %0.26'sını içermektedir.

Küresel dolaşım modelleri, yağış yoluyla yüzey suyunun dağılımında en önemli faktördür. Coriolis etkisi ve Dünya'nın dengesiz ısınması nedeniyle, hava ekvator yakınlarında ve 60° kuzey ve güney enlemlerinde yükselir. Hava kutuplarda ve 30° kuzey ve güney enlemlerinde batar. Yükselen havaya yakın kara kütleleri nemli ve yağışlı iklimlere daha yatkındır. Yağışı engelleyen alçalan havanın yakınındaki kara kütleleri kuru koşullara eğilimlidir. Hakim rüzgarlar, Gulf Stream'in Kuzey Amerika'nın doğusundaki etkileri gibi okyanus sirkülasyon şekilleri, yağmur gölgeleri (dağların kuru tarafları) ve hatta su kütlelerinin yakınlığı yerel iklim modellerini etkileyebilir. Bu nemli hava yakındaki dağlarla çarpışıp yükselmesine ve soğumasına neden olduğunda, nem "göl etkisi yağışı" olarak bilinen bir fenomenle yakın bölgelere kar veya yağmur olarak düşebilir.

Şekil 11.9: Amerika Birleşik Devletleri'nde yağış dağılımı. 100. Meridyen yaklaşık olarak ortalama yağışın nispeten ıslaktan kuruya geçtiği yerdir. (Kaynak: U.S. Geological Survey)

Amerika Birleşik Devletleri'nde 100. meridyen kabaca ülkenin nemli ve kurak bölgeleri arasındaki sınırı belirler. 100'üncü meridyenin batısında mahsul yetiştirmek için sulama gerekir. Batıda yüzey suyu rezervuarlarda ve dağlardaki kar yığınlarında depolanır, ardından su kullanımının yüksek olduğu zamanlarda bir kanal sistemi aracılığıyla stratejik olarak serbest bırakılır.

Batı Amerika Birleşik Devletleri'nin en kurak bölgelerinden bazıları Havza ve Sıradağlar Bölgesi'nde yer almaktadır. Havza ve Sıradağlar, kuzeyden güneye doğru uzanan çok sayıda dağ sırasına sahiptir. Basin and Range'deki havza vadilerinin çoğu kurudur ve yılda 30 cm'den (12 inç) daha az yağış alır. Bununla birlikte, bazı sıradağlar kar veya kar-su eşdeğeri olarak 1,52 m'den (60 inç) fazla su alabilmektedir. Kar-su eşdeğeri, kar erimiş olsaydı ortaya çıkacak su miktarıdır, çünkü kar paketi genellikle üreteceği eşdeğer su miktarından çok daha kalındır.

Yeraltı Suyu Dağılımı

Su kaynağıSu hacmi (mil küp)Tatlı su (%)Toplam su (%)
Okyanuslar, denizler ve körfezler321,000,00096.5%
Buzullar ve kalıcı kar5,773,00068.7%1.74%
Yeraltı suyu (toplam)5,614,0001.69%
Yeraltı suyu (tatlı)2,526,00030.1%0.76%
Yeraltı suyu (tuzlu su)3,088,0000.93%
Toprak nemi3,9590.05%0.001%
Yer buzu ve donmuş toprak71,9700.86%0.022%
Göller (toplam)42,3200.013%
Göller (tatlı)21,8300.26%0.007%
Göller (tuzlu us)20,4900.006%
Atmosfer3,0950.04%0.001%
Bataklık suyu2,7520.03%0.0008%
Nehirler5090.006%0.0002%
Biyolojik su2690.003%0.0001%

Tablo 11.1: Yeraltı suyu dağılımı. Kaynak: Igor Shiklomanov'un "Dünya tatlı su kaynakları" bölümü, Peter H. Gleick (editör), 1993, Water in Crisis: A Guide to the World's Fresh Water Resources (Oxford University Press, New York).

Yeraltı suyu, gezegendeki tatlı suyun %30,1'ini oluşturmaktadır ve bu da onu çoğu insanın erişebileceği en bol tatlı su rezervuarı haline getirmektedir. Tatlı suyun %68,7'lik büyük bir kısmı buzullarda ve buz örtülerinde buz olarak depolanmaktadır. Küresel ısınma nedeniyle buzullar ve buz örtüleri eridikçe, bu tatlı su okyanuslara akarak kaybolmaktadır.


Önceki Ders: Su Havzaları ve Bütçeleri

Sonraki Ders: Su Hukuku

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Gelişim ve Kalıtım Eleştirel Düşünme Soruları

Periodonsiyum Klinik Uygulamalar

Dentin Oluşumu