Sosyal Hayatımızda Psikoloji
| Aşırı İçki ve Mezuniyet Balosu Kraliçesinin Ölümü |
| Colorado Eyalet Üniversitesi’nde okuyan 19 yaşındaki Sam Spady, lisede mezuniyet balosu kraliçesi, sınıf başkanı, amigo takımının kaptanı ve onur öğrencisiydi. Ancak Sam Spady, üstün referanslarına ve geleceğe dair umut ve planlarına rağmen, arkadaşlarıyla içki içtiği bir gecenin ardından 5 Eylül 2004’te hayatını kaybetti. Sam, öldüğü Cumartesi gecesi Colorado-Boulder Üniversitesi’ne karşı oynanan CSU futbol maçının kutlandığı bir dizi farklı partiye katılmıştı. Akşam boyunca 30 ila 40 bira ve shot içtikten sonra kendinden geçtiğinde, arkadaşları onu uyuması için bir öğrenci derneği evindeki boş bir odada yalnız bırakmış. Ertesi sabah kardeşliğin bir üyesi onu ölü buldu (Sidman, 2006). Sam, her yıl alkole bağlı yaralanmalar nedeniyle hayatını kaybeden 18-24 yaş arasındaki tahmini 1.700 üniversite öğrencisinden biri. Bu ölümler motorlu taşıt kazaları, saldırılar ve aşırı alkol tüketimi sonucu meydana gelmektedir (National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, 2010). Sam’in babası, “Kimsenin bağışıklığı yok,” dedi. “O akıllı ve iyi bir çocuktu. Ve eğer bu onun başına geldiyse, herkesin başına gelebilir.” Alkol eğitimi konusundaki çabalara rağmen, eski bir CSU öğrencisi olan Papaz Reza Zadeh, Sam’in ölümünden bu yana içki içme kültüründe çok az şeyin değiştiğini söylüyor: “İnsanlar hala kendilerini yenilmez hissediyor. Barlarda hala 25 sentlik shot geceleri, bir alana bir bedava ve kızlar için giriş ücreti yok” (Sidman, 2006). Sam’in ailesi, onun anısına, insanları, özellikle de üniversite öğrencilerini aşırı içki içmenin tehlikeleri konusunda bilgilendirmek ve buna yol açan akran baskısına direnmelerine yardımcı olmak amacıyla bir vakıf kurdu. Vakıf hakkında http://samspadyfoundation.org adresinden daha fazla bilgi edinebilirsiniz. |
Psikoloji alanındaki yolculuğumuzun son bölümüne gelmiş bulunuyoruz. Bu bölümde ele alınan psikoloji alt disiplini, ele alacağımız en yüksek açıklama düzeyini yansıtmaktadır. Sosyal psikoloji olarak bilinen bu konu, çevremizdeki diğer insanlar hakkında nasıl hissettiğimizi, düşündüğümüzü ve onlara karşı nasıl davrandığımızı ve bu insanların düşüncelerimizi, duygularımızı ve davranışlarımızı nasıl etkilediğini inceleyen bilimsel bir çalışma olarak tanımlanmaktadır.
Sosyal psikolojinin konusu, ait olduğumuz sosyal gruplar da dahil olmak üzere insanlarla olan günlük etkileşimlerimizdir. Bu psikologların sorduğu sorular arasında, neden genellikle diğer insanlara yardımcı olurken diğer zamanlarda düşmanca veya saldırgan olduğumuz; neden bazen başkalarının davranışlarına uyarken diğer zamanlarda bağımsızlığımızı ortaya koyabildiğimiz; ve hangi faktörlerin grupların etkisiz ve verimsiz yollar yerine etkili ve verimli bir şekilde birlikte çalışmasına yardımcı olduğu yer almaktadır. Sosyal psikolojinin temel ilkelerinden biri, her zaman farkında olmasak da, bilişlerimizin, duygularımızın ve davranışlarımızın büyük ölçüde sosyal durumdan veya etkileşimde bulunduğumuz kişilerden etkilendiğidir.
Bu bölümde, kendimizin ve başkalarının davranışlarını anlamamıza ve tahmin etmemize yardımcı olan insan düşüncesinin bir parçası olan sosyal biliş ilkelerini tanıtacağız ve diğer insanlar hakkındaki yargılarımızın onlara karşı davranışlarımızı nasıl yönlendirdiğini ele alacağız. Diğer insanlar hakkındaki izlenimlerimizi nasıl oluşturduğumuzu ve onlardan hoşlanmamıza ya da hoşlanmamamıza neyin sebep olduğunu keşfedeceğiz. Ayrıca tutumlarımızın -insanlar veya nesneler hakkındaki kalıcı değerlendirmelerimizin- davranışlarımızı nasıl etkilediğini ve davranışlarımızdan nasıl etkilendiğini göreceğiz.
Daha sonra özgecilik, saldırganlık ve uyum davranışları da dahil olmak üzere kişiler arası ilişkilerin sosyal psikolojisini ele alacağız. İnsanların birbirlerine yardım etme konusunda doğal bir eğilime sahip olduklarını, ancak tehdit edildiğimizi hissettiğimizde de saldırganlaşabileceğimizi göreceğiz. Ve sosyal normların, yani belirli sosyal durumlarda ne yaptığımıza ya da ne yapmamız gerektiğine dair kabul edilen inançların (birçok üniversite kampüsünde yaygın olan aşırı içki içme normu gibi) davranışlarımızı nasıl etkilediğini göreceğiz. Son olarak, sosyal grupların sosyal psikolojisini, özellikle üretken grup performansını ve karar alma sürecini sınırlayan ve potansiyel olarak artıran koşullara odaklanarak ele alacağız.
Sosyal psikoloji ilkeleri, Sam Spady'nin ölümü gibi trajik olayları anlamamıza yardımcı olabilir. Birçok kişi bu trajediden Sam'in kendisini sorumlu tutabilir ve örneğin "Neden bu kadar çok içti?" ya da "Neden hayır demedi?" diye sorabilir. Bu bölümde göreceğimiz gibi, sosyal psikologlar tarafından yapılan araştırmalar, Sam'in öldüğü gece verdiği kötü kararların, kendi kişisel zayıflıklarından veya eksikliklerinden ziyade, etrafındaki diğer insanlara uyma ve onlar tarafından kabul edilme arzusundan kaynaklanmış olabileceğini göstermektedir - bu arzular onun durumunda feci bir sonuca yol açmıştır.
Yorumlar
Yorum Gönder