Kas Dokusu ve Hareket
Kas dokusu, harekete izin veren özelliklerle karakterize edilir. Kas hücreleri uyarılabilir; bir uyarıcıya yanıt verirler. Kasılabilirler, yani kısalabilir ve bir çekme kuvveti oluşturabilirler. İki hareketli nesne, diğer bir deyişle kemikler arasına bağlandığında, kasların kasılması kemiklerin hareket etmesine neden olur. Bazı kas hareketleri istemli olarak gerçekleşir, yani bilinçli kontrol altındadır. Örneğin, bir kişi bir kitabı açmaya ve anatomi ile ilgili bir bölümü okumaya karar verir. Diğer hareketler istemsizdir, yani parlak ışıkta göz bebeğinizin kasılması gibi bilinçli kontrol altında değildir. Kas dokusu yapı ve işlevine göre üç tipte sınıflandırılır: iskelet, kalp ve düz kas (aşağıdaki tablo).
Kas dokusu tiplerinin yapı ve özelliklerinin karşılaştırılması tablosu:
| Doku | Histoloji | İşlev | Konum |
| İskelet kası | Uzun silindirik lif, çizgili, çok sayıda periferal yerleşimli çekirdek | İstemli hareket, ısı üretir, organları korur | Kemiklere ve vücuda giriş noktalarına (örn. ağız, anüs) bağlı |
| Kalp kası | Kısa, dallanmış, çizgili, tek merkezi çekirdek | Kan pompalamak için kasılır | Kalp |
| Düz kas | Kısa, iğ şeklinde, belirgin çizgilenme yok, her lifte tek çekirdek | İstemsiz hareket, yiyecekleri hareket ettirir, solunumun istemsiz kontrolü, salgıları hareket ettirir, kasılma yoluyla arterlerdeki kan akışını düzenler | Ana organların ve geçiş yollarının duvarları |
İskelet kası kemiklere bağlıdır ve kasılması hareket etmeyi, yüz ifadelerini, duruşu ve vücudun diğer istemli hareketlerini mümkün kılar. Vücut kütlenizin yüzde kırkı iskelet kaslarından oluşur. İskelet kasları, kasılmalarının bir yan ürünü olarak ısı üretir ve böylece termal homeostaza katılır. Titreme, algılanan normal vücut sıcaklığından daha düşük bir sıcaklığa tepki olarak iskelet kaslarının istemsiz olarak kasılmasıdır. Kas hücresi veya miyosit, mezodermden türetilen miyoblastlardan gelişir. Miyositler ve sayıları yaşam boyunca nispeten sabit kalır. İskelet kası dokusu, bağ dokusu ile çevrili demetler halinde düzenlenmiştir. Işık mikroskobu altında kas hücreleri, zarlar boyunca sıkışmış çok sayıda çekirdek ile çizgili görünür. Çizgilenme, kasılma proteinlerini bağ dokulara bağlayan yapısal proteinlerle birlikte kasılma proteinleri aktin ve miyozinin düzenli değişiminden kaynaklanır. Hücreler, her bir uzun kas lifini oluşturmak için birleşen çok sayıda miyoblastın füzyonunun bir sonucu olarak çok çekirdeklidir.
Kalp kası, kalbin kasılma duvarlarını oluşturur. Kardiyomiyositler olarak bilinen kalp kası hücreleri de mikroskop altında çizgili görünür. İskelet kası liflerinin aksine, kardiyomiyositler tipik olarak merkezi yerleşimli tek bir çekirdeğe sahip tek hücrelerdir. Kardiyomiyositlerin temel bir özelliği, herhangi bir dış uyarı olmaksızın kendi içsel ritimleriyle kasılmalarıdır. Kardiyomiyositler birbirlerine interkale diskler adı verilen özelleşmiş hücre bağlantıları ile bağlanırlar. İç içe geçmiş diskler hem bağlayıcı bağlantılara hem de gap junction'lara sahiptir. Bağlı hücreler, esasen hücrelerin hareketlerini eşzamanlı hale getirmelerini sağlayan mekanik ve elektrokimyasal bir sinsityum olan uzun, dallanan kalp kası lifleri oluşturur. Kalp kası vücuda kan pompalar ve istemsiz denetim altındadır. Bağlantı kavşakları, kalp döngüsünün dinamik basınç değişiklikleri boyunca bitişik hücreleri bir arada tutar.
Düz kas dokusu kasılması, iç organlardaki istemsiz hareketlerden sorumludur. Sindirim, idrar ve üreme sistemlerinin yanı sıra solunum yolları ve arterlerin kasılma bileşenini oluşturur. Her hücre iğ şeklindedir, tek bir çekirdeği vardır ve görünür çizgileri yoktur (aşağıdaki şekil).
| İNTERAKTİF BAĞLANTI Kas dokusu hakkında daha fazla bilgi edinmek için bu videoyu izleyin. Mikroskopla baktığınızda iskelet kası dokusunu düz kastan nasıl ayırt edebilirsiniz? Önceki Ders: Bağ Dokusu Destek ve Koruma Sağlar Sonraki Ders: Sinir Dokusu Algı ve Tepkiye Aracılık Eder |
Yorumlar
Yorum Gönder