Örtü Sistemi Bölüm Değerlendirmesi
Deri Katmanları
Deri iki ana katmandan oluşur: yüzeysel epidermis ve daha derin dermis. Epidermis, en içteki (en derin) stratum basale (germinatum) ile başlayan, stratum spinosum, stratum granulosum, stratum lucidum (mevcut olduğunda) ile devam eden ve en dış tabaka olan stratum corneum ile sonlanan çeşitli katmanlardan oluşur. En üst tabaka olan stratum corneum, periyodik olarak dökülen ölü hücrelerden oluşur ve yerini aşamalı olarak bazal tabakadan oluşan hücrelere bırakır. Stratum basale aynı zamanda melanositleri, yani cilde rengini veren pigment olan melanini üreten hücreleri de içerir. Melanin, hücreleri UV ışınlarından korumak için stratum spinosumdaki keratinositlere aktarılır.
Dermis, epidermisi hipodermise bağlar ve kolajen ve elastin liflerinin varlığı nedeniyle güç ve esneklik sağlar. Yalnızca iki katmanı vardır: epidermise uzanan papillaların bulunduğu papiller katman ve gevşek bağ dokusundan oluşan alt, retiküler katman. Derinin dermisinin derinliklerinde yer alan hipodermis, dermisi alttaki yapılara bağlayan bağ dokusudur; ayrıca yağ depolamak ve korumak için yağ dokusunu da barındırır.
Derinin Aksesuar Yapıları
Cildin aksesuar yapıları arasında kıllar, tırnaklar, ter bezleri ve yağ bezleri bulunur. Kıllar ölü keratinize hücrelerden oluşur ve rengini melanin pigmentlerinden alır. Yine ölü keratinize hücrelerden oluşan tırnaklar, el ve ayak parmaklarımızın uç kısımlarını mekanik hasarlardan korur. Ter bezleri ve yağ bezleri sırasıyla ter ve sebum üretir. Bu sıvıların her birinin homeostazın korunmasında bir rolü vardır. Ter, aşırı ısındığında vücut yüzeyini soğutur ve az miktarda metabolik atığın dışarı atılmasına yardımcı olur. Sebum doğal bir nemlendirici görevi görür ve ölü, pul pul, dış keratin tabakasını sağlıklı tutar.
Örtü Sisteminin İşlevleri
Deri; korunma, uyaranları algılama, termoregülasyon ve D vitamini sentezinde önemli roller oynar. Vücudun geri kalanında dehidrasyon, enfeksiyon ve yaralanmayı önlemek için ilk savunma katmanıdır. Derideki ter bezleri, vücut aşırı ısındığında deri yüzeyinin soğumasını sağlar. Termoregülasyon ayrıca derideki ısı taşıyan kan damarlarının genişlemesi veya daralması ile de gerçekleştirilir. Deri katmanları arasında bulunan bağışıklık hücreleri, bölgeleri yabancı maddelerden uzak tutmak için devriye gezer. Hipodermisteki yağ depoları hem termoregülasyona hem de korunmaya yardımcı olur. Son olarak cilt, sağlığımız için gerekli olan ancak doğal gıdalarda kolayca bulunmayan D vitamini sentezinde rol oynar.
Örtü Sistemi Hastalıkları, Bozuklukları ve Yaralanmaları
Cilt kanseri, genellikle UV radyasyonuna aşırı maruz kalma nedeniyle cilt hücrelerinin DNA'sında meydana gelen hasarın bir sonucudur. Bazal hücreli karsinom ve skuamöz hücreli karsinom yüksek oranda tedavi edilebilir ve sırasıyla stratum basale ve stratum spinosumdaki hücrelerden kaynaklanır. Melanom, melanositleri etkileyen ve diğer organlara yayılabilen/metastaz yapabilen en tehlikeli cilt kanseri türüdür. Yanıklar, aşırı ısı, radyasyon veya kimyasallara maruz kalma sonucu ciltte meydana gelen yaralanmalardır. Birinci ve ikinci derece yanıklar genellikle çabuk iyileşir, ancak üçüncü derece yanıklar derinin tüm kalınlığına nüfuz ettiği için ölümcül olabilir. Deri hasarı onarıldığında yara izleri oluşur. Fibroblastlar, normal ciltten farklı görünen bir sepet örgüsü deseni oluşturan kolajen şeklinde yara dokusu üretir.
Yatak yaraları ve çatlaklar, cilt ve altta yatan doku üzerindeki aşırı baskının sonucudur. Yatak yaraları hareketsizlik nedeniyle dokunun nekrozu ile karakterize edilirken, çatlaklar hızlı büyümeden kaynaklanır. Egzama döküntü şeklinde kendini gösteren alerjik bir reaksiyondur ve akne tıkanmış yağ bezlerinden kaynaklanır. Egzama ve akne genellikle uzun süreli cilt rahatsızlıkları olup hafif vakalarda başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Nasır ve nasırlar cilt üzerindeki aşındırıcı basıncın sonucudur.
Önceki Ders: Örtü Sistemi Hastalıkları, Bozuklukları ve Yaralanmaları
Sonraki Ders: Örtü Sistemi Değerlendirme Soruları
Yorumlar
Yorum Gönder