Kıkırdak Eklemler
Adından da anlaşılacağı üzere, kıkırdaklı bir eklemde, bitişik kemikler sert ancak esnek bir bağ dokusu türü olan kıkırdak ile birleşir. Bu tür eklemlerde eklem boşluğu bulunmaz ve kemikler hiyalin kıkırdak ya da fibrokıkırdak ile birbirine bağlanır (aşağıdaki şekil). İki tür kıkırdak eklem vardır. Senkondroz, kemiklerin hiyalin kıkırdak ile birleştiği kıkırdaklı bir eklemdir. Bir kaburganın ön ucu ile göğüs kafesinin kostal kıkırdağı arasında olduğu gibi, kemiğin bir kıkırdak yapıyla birleştiği yerler de sinkondroz olarak sınıflandırılır. İkinci tip kıkırdak eklem, kemiklerin fibrokartilaj ile birleştiği bir simfizdir.
Senkondroz
Senkondroz ("kıkırdakla birleşik"), kemiklerin hiyalin kıkırdakla bir araya geldiği veya kemiğin hiyalin kıkırdakla birleştiği kıkırdaklı bir eklemdir. Senkondroz geçici veya kalıcı olabilir. Geçici bir sinkondroz, büyüyen uzun bir kemiğin epifiz plağıdır (büyüme plağı). Epifiz plağı, kemiğin diyafizini (şaft) epifize (kemiğin ucu) birleştiren büyüyen hiyalin kıkırdak bölgesidir. Kemik uzaması, epifiz plağı kıkırdağının büyümesini ve diyafize eklenen kemikle değiştirilmesini içerir. Çocukluk döneminde uzun yıllar boyunca, kıkırdak büyümesi ve kemik oluşumu oranları eşittir ve bu nedenle kemik uzadıkça epifiz plağının toplam kalınlığı değişmez. Ergenliğin sonlarında ve 20'li yaşların başında kıkırdak büyümesi yavaşlar ve sonunda durur. Epifiz plağı daha sonra tamamen kemikle yer değiştirir ve kemiğin diyafiz ve epifiz kısımları tek bir yetişkin kemiği oluşturmak üzere birbirine kaynaşır. Diyafiz ve epifizin bu şekilde birleşmesi bir sinostozdur. Bu gerçekleştiğinde kemik uzaması durur. Bu nedenle epifiz plağı geçici bir sinkondroz olarak kabul edilir. Kıkırdak kemik dokusundan daha yumuşak olduğundan, büyüyen uzun bir kemiğin yaralanması epifiz plakası kıkırdağına zarar verebilir, böylece kemik büyümesini durdurabilir ve ek kemik uzamasını önleyebilir.
Büyüyen kıkırdak tabakaları da çocukluk ve ergenlik döneminde kalça kemiğinin ilium, iskiyum ve pubik kısımlarını birleştiren sinkondrozları oluşturur. Vücut büyümesi durduğunda, kıkırdak kaybolur ve yerini kemik alır, sinostozlar oluşturur ve kemik bileşenleri bir araya gelerek yetişkinin tek kalça kemiğine kaynaşır. Benzer şekilde, sinostozlar da yetişkin sakrumunu oluşturmak üzere kaynaşan sakral omurları birleştirir.
Kalıcı sinkondroz örnekleri göğüs kafesinde bulunur. Buna bir örnek, birinci kaburganın kostal kıkırdak tarafından manubriuma tutturulduğu birinci sternokostal eklemdir. (Kalan kostal kıkırdakların sternuma eklemlenmelerinin tümü sinovyal eklemlerdir). Diğer 11 kaburganın ön ucunun kostal kıkırdakla birleştiği yerde ek sinkondrozlar oluşur. Epifiz plağının geçici sinkondrozlarının aksine, bu kalıcı sinkondrozlar hiyalin kıkırdaklarını korur ve bu nedenle yaşla birlikte kemikleşmezler. Kemik ve kıkırdak arasındaki hareket eksikliği nedeniyle, hem geçici hem de kalıcı senkondrozlar işlevsel olarak senkartroz olarak sınıflandırılır.
Simfiz
Kemiklerin fibrokartilaj ile birleştiği kıkırdak eklemlere simfiz ("birlikte büyüyen") denir. Fibrokartilaj çok güçlüdür çünkü çok sayıda kalın kolajen lif demeti içerir, böylece hiyalin kıkırdağa kıyasla çekme ve bükme kuvvetlerine karşı çok daha fazla direnç gösterir. Bu, simfizlere komşu kemikleri güçlü bir şekilde birleştirme yeteneği verir, ancak yine de sınırlı hareketin meydana gelmesine izin verebilir. Bu nedenle, bir simfiz işlevsel olarak bir amfiyartroz olarak sınıflandırılır.
Bir simfizde kemikleri ayıran boşluk dar veya geniş olabilir. Kemikler arasındaki boşluğun dar olduğu örnekler arasında pubik simfiz ve manubriosternal eklem yer alır. Pubik simfizde, pelvisin sağ ve sol kalça kemiklerinin pubik kısımları dar bir aralık boyunca fibrokartilaj ile birbirine bağlanır. Benzer şekilde, manubriosternal eklemde fibrokartilaj, sternumun manubrium ve gövde kısımlarını birleştirir.
İntervertebral simfiz, vertebral kolonun komşu vertebralarının gövdeleri arasında yer alan geniş bir simfizdir. Burada, intervertebral disk adı verilen kalın bir fibrokartilaj yastık, aralarındaki boşluğu doldurarak komşu omurları güçlü bir şekilde birleştirir. İntervertebral simfizin genişliği önemlidir çünkü komşu omurlar arasında küçük hareketlere izin verir. Ayrıca kalın intervertebral disk, omurlar arasında yastıklama sağlar; bu da ağır nesneler taşırken veya koşma ya da zıplama gibi yüksek etkili etkinlikler sırasında önemlidir.
Sonraki Ders: Sinovyal Eklemler
Yorumlar
Yorum Gönder