Kas Liflerinin Türleri
Kas lifi türlerini sınıflandırırken göz önünde bulundurulması gereken iki kriter, bazı liflerin diğerlerine göre ne kadar hızlı kasıldığı ve liflerin ATP'yi nasıl ürettiğidir. Bu ölçütlere göre, iskelet kası liflerinin üç temel tipi bulunmaktadır. Yavaş oksidatif (SO) lifler nispeten yavaş kasılır ve ATP üretmek için aerobik solunum (oksijen ve glikoz) kullanır. Hızlı oksidatif (FO) lifler hızlı kasılır ve öncelikle aerobik solunum kullanır, ancak anaerobik solunuma (glikoliz) geçebildikleri için SO liflerinden daha çabuk yorulabilirler. Son olarak, hızlı glikolitik (FG) lifler hızlı kasılmalara sahiptir ve öncelikle anaerobik glikolizi kullanır. FG lifleri diğerlerine göre daha çabuk yorulur. Bir insandaki çoğu iskelet kası, değişen oranlarda da olsa her üç tipi de içerir.
Kasılma hızı, miyozinin ATPazının çapraz köprü hareketi üretmek için ATP'yi ne kadar hızlı hidrolize ettiğine bağlıdır. Hızlı lifler ATP'yi yavaş liflerden yaklaşık iki kat daha hızlı hidrolize eder, bu da çok daha hızlı çapraz köprü döngüsüne neden olur (ince filamentleri sarkomerlerin merkezine doğru daha hızlı bir şekilde çeker). Bir kas lifi tarafından kullanılan birincil metabolik yol, lifin oksidatif veya glikolitik olarak sınıflandırılıp sınıflandırılmayacağını belirler. Bir lif öncelikle aerobik yollarla ATP üretiyorsa oksidatiftir. Her metabolik döngü sırasında daha fazla ATP üretilebilir, bu da lifi yorgunluğa karşı daha dirençli hale getirir. Glikolitik lifler öncelikle anaerobik glikoliz yoluyla ATP oluşturur ve bu da döngü başına daha az ATP üretir. Sonuç olarak, glikolitik lifler daha hızlı yorulur.
Oksidatif lifler, glikolitik liflerden çok daha fazla mitokondri içerir, çünkü metabolik yolda oksijen (O2) kullanan aerobik metabolizma mitokondride gerçekleşir. SO lifleri çok sayıda mitokondriye sahiptir ve üretebildikleri büyük miktarda ATP nedeniyle daha uzun süreler boyunca kasılabilirler, ancak nispeten küçük bir çapa sahiptirler ve büyük miktarda gerilim üretmezler. SO lifleri, kan dolaşımındaki kırmızı kan hücrelerinden O2 sağlamak için yaygın olarak kan kılcal damarları ile beslenir. SO lifleri ayrıca kırmızı kan hücrelerindeki O2 taşıyan hemoglobine benzer bir O2 taşıyan molekül olan miyoglobine sahiptir. Miyoglobin, ihtiyaç duyulan O2'nin bir kısmını liflerin içinde depolar (ve SO liflerine kırmızı rengini verir). Tüm bu özellikler SO liflerinin büyük miktarlarda ATP üretmesini sağlar, bu da kas aktivitesini uzun süre yorulmadan sürdürebilir.
SO liflerinin yorulmadan uzun süre çalışabilmesi, onları duruşu korumada, izometrik kasılmalar üretmede, kemikleri ve eklemleri stabilize etmede ve sık sık gerçekleşen ancak büyük miktarda enerji gerektirmeyen küçük hareketleri yapmada yararlı kılar. Yüksek gerilim üretmezler ve bu nedenle yüksek miktarda enerji ve hızlı çapraz köprü döngüsü gerektiren güçlü, hızlı hareketler için kullanılmazlar.
FO lifleri bazen ara lifler olarak adlandırılır çünkü hızlı lifler ile yavaş lifler arasında ara özelliklere sahiptirler. ATP'yi nispeten hızlı bir şekilde, SO liflerinden daha hızlı üretirler ve bu nedenle nispeten yüksek miktarlarda gerilim üretebilirler. Oksidatiftirler çünkü aerobik olarak ATP üretirler, yüksek miktarda mitokondriye sahiptirler ve çabuk yorulmazlar. Bununla birlikte, FO lifleri önemli miktarda miyoglobine sahip değildir, bu da onlara kırmızı SO liflerinden daha açık bir renk verir. FO lifleri öncelikle yürüme gibi postüral kontrolden daha fazla enerji gerektiren ancak sprint gibi patlayıcı bir hareketten daha az enerji gerektiren hareketler için kullanılır. FO lifleri bu tür hareketler için kullanışlıdır çünkü SO liflerinden daha fazla gerilim üretirler ancak FG liflerinden daha fazla yorulmaya dayanıklıdırlar.
FG lifleri ATP kaynağı olarak öncelikle anaerobik glikolizi kullanır. Geniş bir çapa sahiptirler ve yüksek miktarda glikojene sahiptirler, bu da yüksek seviyelerde gerilim üretmek için hızlı bir şekilde ATP üretmek üzere glikolizde kullanılır. Öncelikle aerobik metabolizma kullanmadıkları için, önemli sayıda mitokondriye veya önemli miktarda miyoglobine sahip değildirler ve bu nedenle beyaz bir renge sahiptirler. FG lifleri hızlı, güçlü hareketler yapmak için hızlı, kuvvetli kasılmalar üretmek için kullanılır. Bu lifler çabuk yorulur ve sadece kısa süreler için kullanılmalarına izin verir. Çoğu kas her lif tipinin bir karışımına sahiptir. Bir kastaki baskın lif tipi, kasın birincil işlevi tarafından belirlenir.
Önceki Ders: Kas Gerginliğinin Sinir Sistemi Kontrolü
Sonraki Ders: Egzersiz ve Kas Performansı
Yorumlar
Yorum Gönder