Paratiroid Bezleri
Paratiroid bezleri genellikle tiroid bezinin arka yüzeyine gömülü olarak bulunan küçük, yuvarlak yapılardır (aşağıdaki şekil). Kalın bir bağ dokusu kapsülü bezleri tiroid dokusundan ayırır. Çoğu insanda dört paratiroid bezi vardır, ancak bazen boyun veya göğüs dokularında daha fazlası bulunur. Bir tür paratiroid hücresi olan oksifil hücrelerinin işlevi açık değildir. Paratiroid bezlerinin birincil işlevsel hücreleri baş hücrelerdir. Bu epitel hücreleri, kan kalsiyum seviyelerinin düzenlenmesinde rol oynayan başlıca hormon olan paratiroid hormonunu (PTH) üretir ve salgılar.
| İNTERAKTİF BAĞLANTI Doku örneğini daha ayrıntılı incelemek için Michigan Üniversitesi WebScope'u görüntüleyin. |
Paratiroid bezleri düşük kan kalsiyum seviyelerine yanıt olarak bir peptit hormonu olan PTH üretir ve salgılar (aşağıdaki şekil). PTH salgısı, kemiği parçalayan ve interstisyel sıvıya kalsiyum salgılayan enzimleri salgılayan osteoklastları uyararak kemiklerden kalsiyum salınımına neden olur. PTH ayrıca kemik birikiminde rol oynayan hücreler olan osteoblastları inhibe ederek kandaki kalsiyumu korur. PTH, böbrek tübüllerinde idrar süzüntüsünden kalsiyum (ve magnezyum) geri emiliminin artmasına neden olur. Ayrıca PTH, böbreklerde D3 vitamininin aktif formu olan steroid hormon kalsitriolün (1,25-dihidroksivitamin D olarak da bilinir) üretimini başlatır. Kalsitriol daha sonra diyetle alınan kalsiyumun bağırsaklar tarafından emilimini artırır. Negatif bir geri besleme döngüsü PTH seviyelerini düzenler, yükselen kan kalsiyum seviyeleri daha fazla PTH salınımını engeller.
Paratiroid bezinin anormal derecede yüksek aktivitesi, kemikten aşırı kalsiyum geri emilimiyle sonuçlanan aşırı PTH üretiminin neden olduğu bir bozukluk olan hiperparatiroidizme neden olabilir. Hiperparatiroidizm kemik yoğunluğunu önemli ölçüde azaltarak spontan kırıklara veya deformitelere yol açabilir. Kan kalsiyum seviyeleri yükseldikçe, hücre zarının sodyuma karşı geçirgenliği azalır ve sinir sisteminin tepkisi azalır. Aynı zamanda, kalsiyum birikintileri vücudun doku ve organlarında toplanarak işlevlerini bozabilir.
Buna karşılık, anormal derecede düşük kan kalsiyum seviyeleri, tiroid bezini içeren yaralanma veya ameliyattan sonra gelişebilen hipoparatiroidizm adı verilen paratiroid hormon eksikliğinden kaynaklanabilir. Düşük kan kalsiyumu, membranın sodyuma karşı geçirgenliğini artırarak kas seğirmesi, kramp, spazm veya konvülsiyonlara neden olur. Ciddi eksiklikler, solunumla ilgili olanlar da dahil olmak üzere kasları felç edebilir ve ölümcül olabilir.
Kan kalsiyum seviyeleri yüksek olduğunda, tiroid bezinin parafoliküler hücreleri tarafından kalsitonin üretilir ve salgılanır. Daha önce tartışıldığı gibi, kalsitonin osteoklastların aktivitesini inhibe eder, bağırsakta diyetle alınan kalsiyumun emilimini azaltır ve böbreklere daha az kalsiyum emmeleri için sinyal göndererek idrarla daha fazla miktarda kalsiyum atılmasına neden olur.
Sonraki Ders: Böbreküstü Bezleri
Yorumlar
Yorum Gönder